آیا پیش بینی هوگربیتس مبنی بر وقوع زمین لرزه شدید در منطقه زاگرس ایران در روزهای ۹ تا ۱۰ اردیبهشت جاری اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟
«هوگربیتس» از چهره‌های مشهور فضای مجازی با توییت‌های بحث‌برانگیزش درباره زلزله شهرت پیدا کرده است. این محقق هلندی که در آخرین به اصطلاح پیش بینی خود از زمین لرزه ۷/۸ ریشتری ترکیه خبر داده بود، مدعی است که در زمینه ارتباط بین هم‌ترازی اجرام آسمانی با فعالیت لرزه‌ای در زمین پژوهش می‌کند و ادعاهایش بر اساس این پژوهش‌هاست. زلزله شدید ترکیه شاید مهمترین پیش بینی وی در یک دهه گذشته باشد.
در تازه‌ترین جنجال‌آفرینی این پژوهشگر هلندی خبر از وقوع یک زلزله شدید در ایران داد. وی که از حدود یک هفته پیش به شدت مورد توجه ایرانی ها قرار گرفت، در مطلبی اعلام کرد که بخش های وسیعی از ایران طی یکی – دو هفته آینده – زلزله ای 8 ریشتری را تجربه خواهند کرد.هوگربیتس مدعی بود که در زلزله 8 ریشتری در این محدوده رخ خواهد داد و وقتی یکی از کاربران در توئیتر درباره علت این نوشته و زلزله ایران از او پرسید، هوگربیتس پاسخ داد: «چند روز قبل پیش از این نوسانات جوی بر فراز ایران مشاهده شد. این می‌تواند نشانه‌ای از یک رویداد لرزه‌ای در آینده در منطقه باشد.»
زلزله قابل پیش بینی هست یا خیر؟
علیرغم تلاش های فراوان زمین شناسان و زلزله شناسان هنوز نمی توان زمان دقیق وقوع آن را پیش بینی نمود ولی از نظر مکانی مناطق مهم زلزله خیز دنیا تا حدود زیادی شناسایی شده اند و می توان احتمال وقوع مکان رخداد زلزله را تا حدودی برآورد نمود. بنابراین مکان و زمان دقیق وقوع زلزله قابل پیش بینی نیست ولی همچنان محققان در پی یافتن طرحی علمی هستند تا بتوانند زمان وقوع زلزله را در آینده پیش بینی کنند.
سیستم‌های هشدار زودهنگام زمین‌لرزه، از علم زمین‌لرزه و فناوری سیستم‌های نظارت برای هشدار دادن به دستگاهها استفاده می‌کنند و انتظار می‌رود که امواج لرزه‌ای ناشی از زمین‌لرزه به آنها برسد.
برای مثال؛پیش‌بینی زمین‌لرزه در چین، چندین دهه پیش براساس زمین‌لرزه‌های کوچک و فعالیت غیرمعمول حیوانات انجام شد. بسیاری از مردم ترجیح دادند بیرون از خانه‌های خود بخوابند و در نتیجه، هنگام وقوع زمین‌لرزه اصلی و ایجاد ویرانی‌های گسترده در امان ماندند. در هر حال، این نوع از فعالیت‌های لرزه‌ای به ندرت با یک زمین‌لرزه بزرگ همراه هستند و بیشتر زمین‌لرزه‌ها هیچ رویداد اولیه‌ای ندارند. زمین‌لرزه بزرگ بعدی در چین، هیچ پیش‌زمینه‌ای نداشت و هزاران نفر جان باختند.
پس حیوانات چگونه زلزله را حس می کنند؟
حکایت‌های فراوانی در مورد حیوانات، ماهی‌ها، پرندگان، خزندگان و حشرات وجود دارند که نشان می‌دهند آنها از هفته‌ها تا چند ثانیه پیش از زمین‌لرزه، رفتارهای عجیبی را از خود نشان می‌دهند. با وجود این، رفتار ثابت و قابل اعتماد پیش از وقوع زمین‌لرزه و مکانیسمی که کارکرد آن را توضیح می‌دهد، هنوز از ما دور است. بیشتر دانشمندانی که این معما را دنبال می‌کنند اما نه همه آنها در چین یا ژاپن هستند.
دانشمندان بر این باورند چنین توانایی در میان حیوانات منجر به بروز رفتارهای عجیب و غریب آنها پیش از وقوع زمین لرزه است. محققان در سال 2009 پس از اینکه مشاهده کردند گروهی از وزغ‌ها چند روز پیش از وقوع زمین لرزه ای در لاکوئیلا ایتالیا برکه زیستگاه خود را ترک گفتند، مطالعه بر روی این تغییرات شیمیایی را آغاز کرده و پیشنهاد دادند این رفتار جانداران می تواند با پیش بینی زمین لرزه در ارتباط باشد.
احتمال وقوع چند درصد است؟
مهدی زارع رئیس مرکز پیش‌بینی زلزله و استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی به بررسی میزان آمادگی پایتخت در برابر زلزله احتمالی پرداخت؛
گسل مشا از دماوند شروع شده و ۱۸۷ کیلومتر ادامه پیدا می‌کند و در آبیک به پایان می‌رسد، خاطرنشان کرد: الگوی زلزله‌های اخیر نشان می‌دهد که بیشتر زمین‌لرزه‌ها در شرق تهران رخ می‌دهد؛ به جز آذر ۹۶ که کانون زلزله در غرب تهران، منطقه ملارد رخ داد. در حدود ۲۳۴۰ سال اخیر اطراف تهران زلزله‌های متعددی اتفاق افتاده، اما خود تهران زلزله مهمی نداشته است. حدود ۳۲۰۰ سال پیش تهران زلزله‌ای به بزرگای ۷ ریشتر داشته و برآورد می‌شود که ۱۲۰۰ سال پیش زلزله طالقان بزرگای ۷/۷ دهم ریشتری داشته است.
وی با اشاره به تراکم جمعیتی و پراکندگی گسل‌های تهران گفت: اگر توزیع جمعیت ثابت مناطق ۲۲ گانه شهر تهران را نگاه کنیم مناطق ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۷، ۱۹ و ۱۳ پر تراکم‌اند. بافت‌های فرسوده هم در بخشی از این مناطق بیشتر از سایر نقاط است. اگر خطر وجود آسیب‌پذیری و جمعیت را در نظر بگیریم مناطق جنوب و جنوب غرب تهران پررسیک‌ترند. مناطق ۱۰، ۱۷، ۱۶ و ۲۰ به دلیل بافت فرسوده و جمعیت بالا موقعیت حساس‌تری دارند.
گسل های تهران کجا قرار دارند؟
گسل‌ها، بخش‌هایی از صفحات سنگی پوسته زمین هستند که دچار شکستگی، چین‌خوردگی یا راندگی شده‌اند. در این نقاط انرژی‌های حاصل از فعل‌و‌انفعالات زمین تخلیه می‌شوند. مطابق بررسی‌های زمین‌شناسی در حوزه زمین‌لرزه، شهر تهران در دسته پرخطرترین نقاط جهان قرار دارد.
پهنه گسلی در نقشه گسل های تهران با رنگ‌های مختلف و در سه دسته اصلی، متوسط و فرعی مشخص شده‌است. این گسل‌ها بر اساس پارامترهای «طول» و «شدت لرزه‌ای ناشی از فعالیت گسل» رتبه‌بندی شده‌اند. طبق این نقشه، مناطق ۱ تا ۵، ۱۳، ۱۵، ۲۰ و ۲۲ در محدوده گسل‌های اصلی و فعال قرار دارند. این مناطق پرخطرترین نواحی پایتخت هستند. همچنین پهنه گسل‌های اصلی، متوسط و فرعی به مناطق ۸ تا ۱۲، ۱۴ و ۱۶ تا ۱۸ کشیده نشده است. با اینکه این مناطق کم‌خطر هستند اما جزء بافت فرسوده شهر به حساب می‌آیند. زیرا ساختمان‌های این مناطق ویژگی‌های فرسودگی بافت شهری یعنی ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری را با هم دارند.
مطابق مشخصات گفته شده در پهنه گسلی پایتخت، گسل های تهران به شرح زیر است:
- گسل‌های اصلی: گسل مشا یا فشم، گسل شمال تهران، گسل پارچین، گسل کهریزک، گسل ری (شمالی و جنوبی)، گسل نیاوران، گسل لویزان، گسل پردیسان، گسل محمودیه.
- گسل های متوسط: گسل تلویزیون، گسل ونک پارک، گسل داوودیه، گسل جنت‌آباد شمالی، گسل باغ فیض، گسل فرحزاد، گسل عباس‌آباد، گسل نارمک، گسل چیتگر، گسل طرشت، گسل بلوار کاج.
- گسل‌های فرعی: گسل تخت طاووس، گسل ملاصدرا، گسل ولنجک، گسل اوین، گسل دانشگاه شهید بهشتی، گسل شهرک بوعلی، گسل انقلاب، گسل تنباکویی، گسل قیطریه.
اقدامات قبل از وقوع زلزله:
تکلیف پایتخت نشینان چیست؟
- هنگامی که می‌خواهید خانه ای بخرید یا اجاره کنید؛ نقشه سازه و تأسیسات را از مالک دریافت کنید و از یک مهندس ساختمان بخواهید تا ساختمان را از نظر مقاومت در برابر زلزله بررسی کند . اگر قبلاً هم منزلی را تهیه کرده اید ؛ می‌توانید از یک مهندس ساختمان ، درباره میزان مقاومت منزلتان یا امکان مقاوم سازی آن در برابر زلزله ، مشاوره بگیرید.
- عیوب سیم‌کشی ساختمان، نشت لوله‌های گاز،ترکیدگی لوله آب و فاضلاب را رفع کنید.آبگرمکن ، یخچال ، فریزر ، اجاق گاز و اشیای بلند و بسیار سنگین باید با بست یا تسمه‌های مناسب ، به کف و دیوار منزل محکم شوند.همچنین کمد لباس، قفسه‌ها، بوفه ها، آینه‌ها و تابلوهای دیواری منزل باید به خوبی در جای خود محکم شوند.
- یک کیف شامل ضروریترین وسایل تهیه کرده، در محل امن و قابل دسترس قرار دهید تا پس از پایان زلزله مورد استفاده قرار گیرد. مهمترین نیاز‌ها پس از زلزله عبارتند از: تغذیه، بهداشت و وسایلی که برای عملیات نجات و کمک به دیگران نیاز است.
وسایل ضروری که بهتر است در این کیف داشته باشیم مثل آب، جعبه کمک‌های اولیه شامل باند و قطره چشمی آنتی بیوتیک، آسپرین، پماد سوختگی مقداری از دارو‌هایی که اعضای خانواده مصرف می‌کنند و یک قیچی کوچک، یک رادیو ترانزیستوری کوچک، چراغ قوه و باطری‌های یدکی، انبردست و یک بیل کوچک و پیچ گوشتی، و مواد غذایی برای سه روز و همچنین برنامه‌ای از کار‌های لازم در زمان رخداد زلزله را با خانواده‌ی خود طراحی کرده، تمرین کنیم.
- جای خواب مشخصی داشته باشید،و از خوابیدن زیر تابلو، چراغ بزرگ و یا وسایل سنگین روی قفسه خودداری کنید.
- جدی گرفتن نقشه گسل ها؛و در صورت لزوم از خریدن خانه در مناطق روی گسل یا تحت الاشعاع آن جلوگیری کنید و همچنین اگر در این منطق ساکن هستین به مناطق امن جابجا شوید.به فکر یک خانه در شهرستان پدری،مادری یا نزدیک پایتخت باشید.
- از نگهداری مواد خطرناک همچون مواد شیمیایی، اسیدها و ضدعفونی کننده های قوی در ظروف شیشه ای خودداری نمایید.
سخن پایانی:
زلزله یکی از بلایای طبیعی است که به علت تجمع انرژی در زمین و آزاد شدن آن به یکباره به وقوع می‌پیوندد. در میزان خرابی های به بار آمده از وقوع زلزله بزرگی زلزله، شتاب زلزله و عمق کانون زلزله تاثیر به سزایی دارد.وظیفه ما آگاهی به شما همراهان عزیز می باشد؛امیدواریم نهایت استفاده را برده باشید.
دیدگاه خود را بنویسید